سفر پیشین رئیس جمهور آمریکا به غرب آسیا باعث گردید که عربستان سعودی، امارات متحده عربی، بحرین، مصر و یمن با قطر قطع روابطه کنند.

دو هفته پس از اینکه دونالد ترامپ ریاض را ترک کرد، نخستین طنین دکترین او در سراسر منطقه احساس شد. روابط دیپلماتیک عربستان سعودی، امارات متحده عربی، بحرین، مصر و یمن با قطر، به بهانة اینکه این کشور به حمایت از گروه های تروریستی منجمله القاعده، دولت اسلامی (داعش) و آنهایی که از جانب ایران حمایت می شوند و منطقه را بی ثبات کرده اند، قطع کردند. شرکاء شورای همکاری خلیج فارس هم کلیه مراودات و حمل و نقل های مرتبط با قطر را قطع کردند و از اتباع خود خواستند ظرف ۲ هفته این کشور را ترک کنند.

در گذشته قطر به دلیل داشتن ارتباط نزدیک با اخوان المسلمین که اعضاء آن از عوامل متجاوز در برخی کشور های مقتدر عربی بودند و همچنین برقراری تعامل با ایران، از بعضی از کشورهای همسایه عرب خود همچون عربستان سعودی، امارات متحده عربی و مصر، بیزار بود. بنابراین، قطر تنها کشور عضو شورای همکاری خلیج فارس است که در بیداری بهار عرب از تجدید حیات اخوان المسلمین و پس از آن در مصر از دولت محمد مورسی حمایت کرد. بعدها، در اولین روز های نزاع در سوریه، زمانی که عربستان از ارتش آزادیخواه سوریه حمایت کرد، قطر هم پیمان رجب طیب اردوغان ترک شد و ارتش شبه نظامی اخوان را ترویج داد. در سال ۲۰۱۴، قطر به پناه دادن اعضاء اخوان المسلمین متهم گردید و این امر منجر به این شد که سفیران عربستان سعودی، امارات و بحرین به مدت ۸ ماه دوحه را ترک کنند.  

ریشه های اختلافات کنونی و پاسخ های تند و بیرحمانه عربستان را شاید می توان در سفر دو هفته پیش ترامپ جستوجو کرد. رئیس جمهور آمریکا با وجود مشکلات عمیق کشور خود، در آبهای گل آلود غرب آسیا  ماهی می گیرد و با قاطعیت خود را هم پیمان نظامی و سیاسی سعودی ها می نامد تا ناتوی "سنی عرب" را بر علیه ایران به راه اندازند.

ترامپ، اصرار رئیس جمهور پیشین آمریکا "باراک اوباما" را برای اجتناب از دخالت در درگیری های غرب آسیا نادیده گرفت و بر خلاف آن عمل کرد. او نیروهای نظامی خود را در موصل رها کرد، جایی که صدها غیر نظامی در یک بمب گذاری کشته شدند. در سوریه، به تلافی حمله شیمیایی دولت بشار اسد فرودگاه نظامی آنها را منفجر کرد. پس از آن "مادر بمب ها" را در افغانستان تجربه آزمایش کرد و آن را نمایشی از دلاوری های آمریکا تعریف کرد!

اتحاد عربستان و ایالت متحده آمریکا با چندین معامله سود آور دفاعی با ارزش بالغ بر ۱۱۰ میلیارد دلار و وعده رسیدن این مبلغ به ۳۵۰ میلیارد دلار ظرف ۱۰ سال آینده رنگ و لعاب گرفت. چندین قرارداد در بخش های صنعت و انرژی با ارزش حدودا ۴۰ میلیاردی و همین طور سرمایه گذاری در زیر ساخت های ایالت متحده با ارزش ۲۰ میلیارد دلار هم مکمل این اتحاد بود. این معاملات مستقیما یک میلیون فرصت شغلی را برای آمریکایی ها به وجود می آورد و کاخ سفید به میلیون ها شغل غیر مستقیم دیگر هم چشم دوخته است.

برای عربستان سعودی، ریاست جمهوری ترامپ یعنی پایان کابوس اوباما، یعنی زمانی که ایالات متحده در حمایت از عربستان برای تغییر رژیم سوریه دست برداشت و یعنی زمانی که اوباما نسبت به حمایت از نیروی نظامی در حال ماموریت سعودی ها در یمن بی رغبت بود. هر دو اینها سناریویی بیش نبود. آن زمان، عربستان سعودی شاهد تلاش های ایران برای گسترش نفوذ خود در سرزمین های عرب به واسطه جانشینی شیعه بود. مهم تر از همه اوباما به شدت برای توافق هسته ای با ایران اعمال فشار می کرد که این امکان را برای ایران به دنبال داشت که نقش مهمی را در منطقه ایفا کند. هم اکنون که آمریکا با قاطعیت از عربستان جانبداری می کند، این کشور با آرمان های سلطه جویانه در غرب آسیا، در مقابل ایران و قطر، سرسخت قد علم کرده است. قطر دو روز پس از بازگشت ترامپ از ریاض سعودی ها را تحریک کرد. در تاریخ ۲۵ می "شیخ تامیم بن حماد آل ثانی" حاکم قطر در سخنرانی خود در رژه ارتش نظرات خود را در مورد چندین موضوع که موقعیت عربستان را به شدت تضعیف می کرد اظهار کرد. وی تصریح کرد که پادشاه عربستان بسیار به ترامپ وابسته است و رئیس جمهور آمریکا هم در کشور خود با مشکلات سیاسی جدی دست به گریبان است، سپس از قلع و قمع ایران انتقاد کرد و این کشور را قدرت اسلامی و منطقه ای اصلی توصیف کرد و خواستار تعامل و گفتگو شد.

او همچنین از حماس و حزب الله به عنوان جنبش های قانونی مقاومت تمجید کرد. این امر به خصوص برای پادشاهی که اخیرا شاهد گروه های تروریستی تحت حمایت مالی ایران بود آزار دهنده بود. از دیدگاه آنها ایران در میان سایر خطاهایش سرسختانه از رژیم بشار اسد در مقابل شبه نظامیان تحت حمایت عربستان پشتیبانی می کند. حال آنکه قطر این اظهارات را تکذیب می کند و معتقد است تارنماهای آنها هک شده است. عربستان سعودی و متحدان عرب او به سرعت کمپین مبارزاتی سازمان یافته ای را بر علیه قطر به راه انداختند. علاوه بر این در رسانه ها اقدام به فریب کاری کرده اند. منجمله این اقدامات نامه ای بود که به امضاء ۲۰۰ نفر از نوادگان "شیخ محمد بن عبدل الوهاب" رسیده بود. آموزه ها و عقاید وی که در قرن ۱۸ می زیست بنیان گذار نظام اعتقادی سعودی ها (و قطری ها) بود. در این نامه ادعا شده بود که شجره خانواده سلطنتی قطر ساختگی و جعلی است و متعاقب آن خلافت خانواده سلطنتی "آل ثانی" را در قطر زیر سوال برد.

کینه و بدخواهی آخرین حملات سعودی ها به قطر با رویکرد بیطرف در مقابل همسایه تکرو کاملا متفاوت است و نمایانگر این است که سعودی ها نه تنها با ترامپ بلکه با گروه های طرفدار اسرائیل در آمریکا هم رابطه دارند. بنابراین، سازمان دفاع از دموکراسی (اف دی دی) که هسته اصلی تشکیلات ضد ایرانی است و رابطه نزدیکی با جناح راست اسرائیل دارد، پس از اظهارات امیر قطر نقش اصلی را در حملات اخیر به سازمانه ای و نهاد های قطری داشته است. این وقایع با دکترین ترامپ که ترویج وابستگی اعراب سنی به اسرائیل که مخالف ایران است، تطابق دارد.

در واقع، مقامات شورای همکاری کشور های عرب خلیج که نامشان فاش نشده است، تفاسیر خودمانی و مختصری از نقشه های مطرح شده توسط سعودی ها برای تحریک نا آرامی در ایران به واسطه ترغیب اقلیت های قومی و تشویق آنها به تغییر نظام دارند. از دیگر بخشهای این نقشه نفوذ برای تغییر نگرش قطر و همسو کردن این کشور با عربستان و هم پیمانان اوست. به نظر می رسد آمریکا با انتصاب یک مقام اطلاعاتی کار کشته برای ترویج دستور جلسه سعودی آمریکایی در ایران و احتمالا در قطر از این نقشه ها حمایت می کند. در محیط مذکور که مملو از ائتلاف های قدرتمند و مخالف است، قطر می بایست در موقعیت های خود تجدید نظر کند یا این تغییر از بیرون به او تحمیل خواهد شد.

- نویسنده این مطلب تلمیز احمد سفیر اسبق هندوستان در عربستان سعودی و امارات متحده عربی است.

توضیح: وهابیت حاکم بر عربستان سعودی با حمایت آمریکا در پی نا امن کردن ایران و کشورهای منطقه است، به صراحت معلوم است که عربستان از قدرت ایران در منطقه وحشت دارد و از سوی دیگر می خواهد که به یاری چندین کشور دیگر بر ایران فشار آورد. باید گفت که هند خواهان صلح و ثبات در منطقه خاورمیانه است. اقتصاد هند به کشورهای دیگر به شدت وابسطه است و علاوه بر آن تعداد کثیری از اتباع هند در کشورهای خاور میانه همچون قطر، امارات متحده، عربستان و غیرو در حال فعالیت هستند.  

روزنامه:ایندین اکسپرس   مورخ: ۷ ژوئن

سال ۱۳۹۶